KRIK se od prošle sedmice suočava sa kampanjom koja ih nastoji dovesti u vezu sa jednom od kriminalnih grupa o kojoj godinama izvještava.

foto: Dragana Pećo/twitter

Od prošle sedmice, tabloidi i mediji bliski vlastima Srbije pokrenuli su ozbiljnu i opasnu kampanju protiv Mreže za istraživanje kriminala i korupcije-KRIK kojom je narušena bezbjednost novinara tog medija čiji se rad pokušava diskreditovati dovođenjem u vezu sa Veljkom Belivukom, uhapšenim vođom kriminalno-navijačke grupe koji je pod istragom zbog tri ubistva, otmica i posjedovanja oružja, za Media.ba kažu novinari i predstavnici novinarskih udruženja te zemlje.

“KRIK-Belivukov privatni medij”, “TAJNI DIL KRIK-A I BELIVUKA: Odavao informacije novinarima portala - OTAC NESTALOG STRAHINJE: Velja rekao da se njima javimo!”, “Imaju jedan cilj, a to je da unište Aleksandra Vučića i preuzmu vlast!”, “KAKVI LICEMERI, STRAŠNI LICEMERI! Novinari KRIK tvrde "da im neko crta mete na čelu", a šta bi se desilo da je neko svedočio da je Belivuk sarađivao sa Informerom?!?”, samo su neki od naslova koji su se u posljednje vrijeme mogli vidjeti u tabloidima Alo, Kurir, Informer i drugim, a u kojima se KRIK povezuje sa kriminalnom grupom i njenim vođom.

“Kampanja je naročito opasna jer nas kriminalizuje i targetira, stavlja na jednu stranu kriminalnog rata u kom je život izgubilo više od 50 ljudi”, kaže novinarka KRIK-a Bojana Pavlović.

Kada je riječ o optužbama koje su iznesene na račun KRIK-a, Pavlović kaže da su one sulude jer KRIK godinama kontinuirano izvještava o “ovoj grupi i njenim dubokim vezama u državi” i dodaje da je riječ o napadu koji je “još jedan pokušaj vlasti da nas zastraši, spreči da govorimo o njenim vezama sa organizovanim kriminalom, poljulja poverenje čitalaca u naše izveštavanje i obeshrabri buduće izvore da sa nama razgovaraju”.

O navedenoj kriminalnoj grupi KRIK je počeo prikupljati podatke 2016. godine, a Pavlović objašnjava da se to desilo u vrijeme kada je Veljko Belivuk poznatiji kao Veljo Nevolja preuzeo tu grupu poslije ubistva jednog od vođa navijača Fudbalskog kluba “Partizan”, Aleksandra Stankovića zvanog Sale Mutavi.

Od tada su, kako tvrdi Pavlović, mnogi članovi te grupe prolazili sa oslobađajućim presudama ili blagim kaznama, a Belivuk koji je bio optužen zbog ubistva je na kraju oslobođen.

“Otkrili smo da je grupa imala duboke veze u državi, pre svega u policiji i politici”, kaže Pavlović i dodaje da je ta grupa vremenom jačala i uključila se u kriminalni rat između škaljarskog i kavačkog kriminalnog klana.

Iako klanovi potiču iz dva mala mjesta iz Crne Gore, Pavlović kaže da su se njihovi sukobi proširili širom Balkana u kojima je stradalo više od 50 osoba. Prema istraživanju KRIK-a, među stradalim u sukobima kriminalnih grupa su bili i članovi porodica, advokati, nedužni prolaznici, a u posljednjih godinu i po se u vezu sa sukobima dovodi i nestanak 15 mlađih muškaraca.

O detaljima istrage koja se povezuje sa nestankom, ali i ubistvima nekih od tih muškaraca, je nakon sjednice Saveta za nacionalnu bezbednost, na konferenciji za medije održanoj 6. marta ove godine, javno govorio i predsjednik Srbije Aleksandar Vučić koji je sa ministrom policije Aleksandrom Vulinom i premijerkom te zemlje Anom Brnabić odlučio da javnosti prikaže uznemirujuće fotografije zločina koje je izvršila kriminalna grupa Belivuka. Takvu Vučićevu odluku su senzacionalističkim naslovima najavljivali brojni tabloidi i provladni mediji, među kojima su, između ostalog, bili Pink.rs, portal Srpskog telegrafa-Republika, Novosti.rs, Alo. Na prikazanim fotografijama se vidi oružje, kao i beživotna tijela i njihovi dijelovi, a prikazivanje takvog uznemirujućeg sadržaja je izazvalo brojne osude u javnosti, kao i članova porodica ubijenih mladića.

Iako su mediji bili dužni zaštititi javnost od takvog sadržaja, Nova.rs je tada napisala da je prenos, uživo emitovan na 13 televizija u Srbiji, te da je povodom toga izostala zvanična reakcija Regulatornog tela za elektronske medije (REM) u Srbiji što je 15. marta potvrdila i članica Saveta REM-a Judita Popović koja ne očekuje da će to tijelo pokrenuti službeni postupak, iako bi to, smatra, trebalo uraditi zbog čega je i sama podnijela prijavu.

Vučić je u februaru ove godine najavio još jedan rat kriminalnim grupama, među kojima i onoj koju je predvodio Belivuk. Vučić je to radio i u prošlosti zbog čega je u oktobru 2020., na neki način, ismijan od strane pojedinih medija koji su objavljivali naslove poput: “Vučić po ko zna koji put objavio rat mafiji...’KRAJ VICA!’ “.

Situacija sa KRIK-om je u medijima, s druge strane, predstavljena mnogo ozbiljnije, što je bilo i u slučaju kada se Danilo Vučić dovodio u vezu sa jednim od članova kriminalno-navijačke grupe, Aleksandrom Vidojevićem zvanim Aca Rošavi, zbog čega su predstavnici vlasti Srbije javno napali KRIK jer svojim izvještavanjem “kriminalizuje i ugrožava život” predsjednikovog sina.

Vidojević je, kako kaže Pavlović, policijskim dokumentima označen kao član kavačkog klana zbog čega su iz KRIK-a tražili da se objasni kakav je odnos predsjednikovog sina sa tom grupom i “ukazivali na to da kriminalci mogu uticati na ovaj način kontrolisati predsednika države”.

Nakon iznošenja uznemirujućih fotografija u javnost, uslijedila je kampanja provladinih medija i tabloida protiv KRIK-a za koje Pavlović kaže da su “glasnogovornici raspoloženja vlasti u Srbiji – bilo prema susedima, političkim protivnicima, partijskim članovima, pa i novinarima”. Prema njenom mišljenju, tabloidi služe za ispipavanje stavova javnosti, ali i obračune sa nepodobnima i da “tabloidi u Srbiji primaju stotine hiljade evra svake godine iz budžeta za projekte koje raspisuje država”.

Tabloidi kao “izdresirani psi”

Za tabloide u Srbiji, novinar Nedim Sejdinović kaže da su “sastavni, neraskidivi deo Vučićeve vlasti” i da svakodnevno krše novinarske kodekse te zemlje kako bi ostvarili svoje propagandne i političke ciljeve, te predstavljaju sve suprotno od onoga što bi mediji koji drže do javnog interesa, trebali da budu.

“U slučaju KRIK-a dobili su signal da napadnu ovaj istraživački centar, i onda su zdušno krenuli u akciju, kao nekakvi izdresirani psi”, kaže Sejdinović koji za kampanju koja se vodi protiv KRIK-a kaže da je jeziva i neljudska.

Sejdinović smatra da je kampanja protiv KRIK-a nastala kao odgovor vlasti Srbije na rad istraživačkog medija koji već godinama, profesionalno i argumentovano, otkriva razne afere.

“Ona ima za cilj da zastraši, ne samo urednike i novinare KRIK-a i drugih nezavisnih medija, već i one građane koji imaju kritički odnos prema autokratskoj i visokokorumpiranoj vlasti Aleksandra Vučića”, kaže Sejdinović i naglašava kako mediji sve više pišu o bliskim vezama vlasti i organizovanog kriminala u Srbiji.

Za razliku od KRIK-a, u tekstovima kojima se vodi kampanja protiv tog medija u kojim ga se nastoji povezati sa kriminalnim vođom, ne postoje argumenti i dokazi koji to potvrđuju. Činjenica je da, u nekim od takvih medija, poput tabloida Alo.rs, nedostaju dokazi i za druge teme o kojima izvještavaju zbog čega se taj medij nalazi na crvenoj listi rizičnih medija factcheckerske platforme Raskrikavanje.rs.

Kampanja koja se vodi protiv KRIK-a za Sejdinovića je primitivna taktika koja prolazi u zemljama sa niskom medijskom i političkom pismenošću, gdje se, takvom mediju, usput pokušava “uliti strah u kosti” kako bi ubuduće razmišljao o tome šta radi i objavljuje. Sejdinović smatra da takvo zastrašivanje, neće “upaliti” u slučaju KRIK-a i novinara koji su “oguglali na pritiske”.

“Ali, ne mogu reći da nisam zabrinut: režim Aleksandra Vučića je spreman na sve, pa nije isključeno da javno dezavuisanje i zastrašivanje pređe i u neku narednu, goru fazu”, ističe Sejdinović.

Mlake reakcije

Kampanja protiv KRIK-a nastavila se i nakon što Vučić putem televizije Pink pozvao javnost Srbije da ne napada KRIK i da ih puste da rade svoj posao, a u kampanju su se uključili i poslanici vladajuće Srpske napredne stranke koji su nastavili da šire opasne insinuacije o KRIK-u.

Povodom kampanje koja se vodi protiv KRIK-a reagovale su brojne međunarodne medijske organizacije , strane ambasade u toj zemlji, novinarska udruženja iz Srbije koja su osudila neargumentovanu i klevetničku kampanju provladinih medija, kao i pokušaj kriminalizacije hrabrih i profesionalnih novinarki i novinara istraživačkog portala.

Zbog ignorisanja napada na medije i medijske radnike u Srbiji i kampanje koja se vodi protiv KRIK-a, Nezavisno društvo novinara Vojvodine (NDNV), Nezavisno udruženje novinara Srbije (NUNS), Asocijacija medija, Asocijacija onlajn medija (AOM) i Poslovno udruženje Asocijacije nezavisnih lokalnih medija „Lokal pres“ su 13. marta odlučili da istupe iz Radne grupe za bezbednost i zaštitu novinara Vlade Srbije, koja je osnovana krajem prošle godine.

“Odluka o povlačenju iz Radne grupe za bezbednost novinara veoma je dobra, ali se postavlja pitanje da li su udruženja u nju uopšte trebalo da ulaze. Odavno je, naime, svima jasno da državni organi ne samo da ne žele da zaštite nezavisne medije i novinare nego su oni glavni generator njihovog progona”, kaže Sejdinović.

On smatra i da bi novinarska udruženja trebala razmisliti i o napuštanju Stalne radne grupe za bezbednost novinara koju su osnovali Republičko javno tužilaštvo, Ministarstvo unutrašnjih poslova Republike Srbije, kao i medijske i novinarske asocijacije, zbog toga što iako postoji godinama, ta grupa nije ni blizu da ostvari ciljeve zbog kojih je formirana. Upravo od tih tijela, pet nabrojanih udruženja i asocijacija su zatražile da demantuju neutemeljene i opasne insinuacije o povezanosti KRIK-a sa kriminalnim grupama i da preduzmu sve mjere kako bi novinari i redakcija KRIK-a bili zaštićeni budući da im je kampanjom koja se protiv njih vodi, bezbjednost ozbiljno ugrožena.

Predsjednik Upravnog odbora NDNV-a Norbert Šinković i pravnica NUNS-a Marija Babić kažu da ih, u slučaju kampanje koja se vodi protiv KRIK-a, posebno brine to što uprkos zahtjevima koja su njihova udruženja uputila državnim vlastima, te institucije šute.

“Ne bih ulazio u nagađanja da li će reagovati ili ne, međutim, vidimo da danima se ne oglašava niko iz tih institucija. A Skupština Srbije je, umesto da otvori kvalitetnu debatu o položaju novinara, stala u red u napadima na novinare”, za Media.ba kaže Šinković.

Dio medijske scene u Srbiji je, prema riječima Šinkovića, postao instrument koji je u rukama različitih političkih grupa, te kada najviši nosioci vlasti nekoga targetiraju, oni najčešće “završe na naslovnim stranama tih tabolida. I to je već jedan uhodan sistem”.

“U našem slučaju to je samo dokaz da imamo ozbiljan problem kako sa institucijama, tako i sa razumevanjem medija. Medijska pismenost je ključna stvar, a mi je imamo na izuzetno niskom nivou, prema mojoj proceni”, dodao je Šinković istučući da je za borbu protiv takvih kampanja potrebna “vladavina prava i podrška građana koji razumeju kontekst događaja”.

Kampanjom koja se vodi protiv KRIK-a, za Međusektorsku grupu za slobodu izražavanja i medija, kao i Radnu grupu Nacionalnog konventa o Evropskoj uniji, predstavlja skretanje pažnje sa veza između vlasti i kriminala. Takvog mišljenja je i pravnica Babić koja za Media.ba kaže da se ovom kampanjom želi skrenuti tema na drugu stranu.

“Da se sa državnih funkcionera skine odgovornost za nastanak, jačanje i zlodela ove i drugih kriminalnih grupa u Srbiji“, kaže Babić.

Babić ističe da istraživački novinari u Srbiji duži niz godina rade pod konstantnim priscima i prijetnjama, te da iako sve to utiče na njihov rad oni nastavljaju obavljati svoj posao hrabro i profesionalno.

„To nam govori u koliko se lošoj situaciji nalaze mediji i novinari u Srbiji i koliko je na niskom nivou sloboda medija i sloboda izražavanja“, istakla je Babić.

Predstavnici NUNS-a, NDNV-a, Udruženje medija, AOM-a, Lokal presa i Slavko Ćuruvija fondacije, 16. marta održali su konferenciju za medije na kojoj su ponovo zatražili da se povodom napada na novinare redakcije KRIK izjasni Republičko javno tužilaštvo, a osim toga, zatražili su i razgovor sa međunarodnim institucijama u Srbiji.

Predsjednik NUNS-a Željko Bodrožić je tom prilikom, pozvao navedeno tužilaštvo da se izjasni o tome da li se protiv nekoga iz redakcije KRIK-a vodi postupak, a od REM-a zatražio da se izjasni o širenju dezinformacija na televizijama sa nacionalnom pokrivenošću, posebno na Televiziji Pink.

Glavni i odgovorni urednik KRIK-a Stevan Dojčinović je tokom te konferencije za medije, između ostalog, rekao i da su novinari KRIK-a izloženi napadima provladinih medija od svog osnivanja, ali da je ovo do sada, najopasnija kampanja.

„Oni nas svrstavaju, bez ikakvih dokaza, da smo deo neke kriminalne grupe, a razlog tome je to što godinama pišemo o vezi između Belivukove grupe i vrha vlasti. Sada, kada vlast hoće da hapsi tu grupu i želi da izbriše prošlost sa tom grupom, pokušavaju da odbrane sebe optužujući nas“, na konferenciji je rekao Dojčinović.

___