Nakon što je blog postao globalna praksa online objavljivanja, postao je i medij manje ili više ozbiljnog (građanskog) žurnalizma. Ovaj se tekst, nakon predstavljanja nekih od najbitnijih pretraživača blogova, bavi blogom kao medijem građanskog novinarstva, daje pregled najposjećenijih novinarskim blogova, alata za izradu i promociju vlastitog bloga, kao i izvora za upoznavanje sa širim kontekstom kulture digitalnih medija.

Zbog ogromnog broja blogova na webu pojavili su se i pretraživači specijalizovani za blogove. Blog pretraživač ne razlikuje se od standardnog web pretraživača (npr. Google), osim u vrsti sadržaja koji pretražuje. Kvalitet blog pretraživača zavisi od istih kriterija kao i onaj “obični”: mogućnost postavljanja detaljnih upita, broj dokumenata koji se mogu pretraživati, način rangiranja dobijenih rezultata. Logičan su izbor kada želite da iz pretrage isključite sve što nije blog.

Recimo, http://www.blogpulse.com/ preko preglednog i jednostavnog interfejsa omogućava naprednu pretragu koja uključuje sve standardne opcije pretraživanja - po svim, nekoj od riječi ili pak po tačnoj frazi i vremenskom kriteriju, a rezultate je moguće sortiratu po datumu ili relevantnosti rezultata (relevantnost odgovara broju posjeta koje blog ima). U naprednoj pretrazi takođe je moguće samostalno formirati precizne upite kombinovanjem ključnih riječi uz pomoć Bulovih operatora, čime pretragu sužavamo ili proširujemo po želji (operatori kao što su AND, OR, NOT ili znak plus ili minus, kao i znaci navoda).

Pretraživanja se može raditi bilo pojedinačnim unosom, kao na bilo kojem web pretraživaču, ali i preko vašeg RSS agregatora*1 koji omogućava praćenje svih izmjena na blogovima koje Blogpulse registruje (ovo je moguće uraditi automatski po temama od interesa - vidi http://www.blogpulse.com/rss.html, ili pojedinačnim unosom adrese bloga koji vas zanima u RSS gdje se putem feed-a *2 kasnije dobijaju informacije o promjenama na tom blogu). Blogpulse daje i mogućnost pregleda blogerske aktivnosti po važnim temama, ljudima, medijskim izvještajima, izvorima vijesti (tzv. buzz-tracking), pri čemu se praćenje odvija preko ključnih riječi. Moguće je pratiti svakodnevne blog statistike (broj blogova koji su identificirali blog pretraživači…)…

Google ima sopstvenu pretraživačku mašinu blogova na adresi http://blogsearch.google.com/. Ovaj pretraživač podržava naprednu pretragu po temama samih blogova, ali i po imenu bloga, web adresi na kojoj se nalazi, autoru bloga, jeziku i datumu bloga. Preporučuje se što određenija pretraga zbog ogromnog broja rezultata sa kojima korisnik može biti suočen. Naravno, veliki broj rezultata je pozitivna osobina svakog pretraživača, a na korisniku je da pretragu učini što preciznijom uz pomoć ponuđenih opcija.

Nalaženje vijesti i blogova iz baze od 15.5 miliona indeksiranih izvora vijesti i drugih informacija iz blogosfere omogućava pretraživač http://www.feedster.com/. Ova mašina, pored osnovih opcija napredne pretrage (po ključnim riječima, datumu objave, temama…), omogućuje i pretragu multimedijalnog sadržaja (feedster.tv) iz pomenute višemilionske baze.

Sajt http://www.syndic8.com/, pored prethodno pomenutih uobičajenih opcija za pretraživanje blogova, nudi i simpatične mogućnosti prilagodbe grafičkog izgleda pronađenih rezultata u kategorije radi lakšeg snalaženja.

Što se traženja video/audio sadržaja u Blogosferi tiče, pretraživač www.blogdigger.com omogućava dobijanje RSS punjenja u formatima kao što su WindowsMedia, MP3, QuickTime, te pretragu preko P2P mreže tipa BitTorrent *3 na kojoj se velikom brzinom preuzimaju “teške” datoteke, obično u video formatu.

Iako se ne ističe posebnim opcijama, http://www.technorati.com/ je veoma popularan u blog zajednici i jedan je od prvih blog pretraživača.

A ako biste radije pregledali blogove po tematskim kategorijama, direktorije ćete naći na adresama http://www.blogflux.com/ i http://www.blogcatalog.com/ (pregledan design i mogućnost jednostavne prijave vašeg bloga) ili http://www.blogwise.com/ koji indeksira više od 70.000 blogova, a pretraživač http://www.blogtree.com/ indeksira više od 16.000 autora i skoro 22.000 blogova na 52 jezika (u vrijeme pisanja teksta).

Informativni  i/ili novinarski blogovi

Veliki broj blogova već je počeo prerastati u svojevrsne news portale koji promoviraju Blog kao medij takozvanog građanskog ili decentraliziranog novinarstva.

Tekstovi tipa “Weblog: Ekstremno demokratska forma novinarstva,”  “Novinari protiv blogera?” ili “Šta je radikalno u formi webloga u novinarstvu” samo su neki od naslova na blogu http://journalism.nyu.edu/pubzone/weblogs/pressthink/ Jay Rosena, profesora novinarstva sa Univerzitetu u New Yorku.

Veoma posjećen blog poznatog američkog kolumniste Andrew Sullivana na adresi http://www.andrewsullivan.com/ također je jedan od poznatijih blogova koji tematizira weblog kao fenomen online novinarstva. Ovdje se može pronaći i svojevrsni blogerski manifest, kako ga je autor sajta nazvao, te hrpa linkova koji vode na članke na novinarskoj “online Meki”, sajtu Poynter Instituta za edukaciju u oblasti novinarstva http://www.poynter.org/.

Još jedan bloger koji je fasciniran ovim fenomenom je i Jeff “Blog Daddy” Jarvis sa svojim http://www.buzzmachine.com/. Ovaj blog je i svojevrstan dokaz da konzervativizam nije dominantan samo u “starim”, “fizičkim” medijima.

Jedan od najpopularnijih blogova po izvoru http://blogstreet.com/ (pri čemu je opšti kriterij popularnosti bloga broj linkova koji sa drugih blogova vode na njega) jeste i informativan, politički blog http://www.dailykos.com/ kojeg vodi bivši vojnik vojske SAD-a Markos Moulitsas Zúniga. (Usput, kad smo kod popularnosti, blog na adresi http://www.boingboing.net/ sa 67.000 linkova koji vode na njega sa više od 19.000 sajtova,  jedan je od najpopularnijih po http://www.technorati.com/).

Praćenje uticaja interneta na društvo interesantno analizira i jedan od urednika čuvenog Wired magazina Ed Cone na svom blogu http://radio.weblogs.com/0107946/. 

Više o “Novim vrijednostima u novom dobu novinarstva” može se pak saznati na specijaliziranom blogovu novinara, urednika i medijskog istraživača Tima Portera na http://www.timporter.com/firstdraft/  ili na grupnim blogovima kakav je onaj Public Journalism Network-a (javne novinarske mreže) na http://www.pjnet.org/ ili na http://www.journalism.co.uk/, veoma informativnom sajtu o svim aspektima online novinarstva, koji je i svojevrsna oglasna ploča za freelance novinare.

Veoma posjećeni blog profesora prava sa Tenesee univerziteta Glenna Reynoldsa na adresi http://www.instapundit.com/ izbalanisarana je prezentacija blogersko-žurnalističkog aktivizma u praćenju relevantnih događaja. Jedan od novijih postova na ovom blogu bavi se upravo pokušajima UN-a i Europske Unije za preuzimanje više kontrole nad internetom od SAD-a. Radi ilustracije koliko je ovaj blog popularan, pomenimo da u blogerskoj zajednici čak postoji i termin instapundited, koji označava da je neko spomenut na Instapundit blogu!

Izrada, održavanje i promocija vlastitog bloga

Kada već pominjemo aktivizam, na webu postoji i cijeli niz alata za izradu i pokretanje vlastitog bloga, kao recimo na adresi http://www.21publish.com/.

U našem regionu su popularni alati za pokretanje i održavanje bloga http://www.mojblog.hr/, http://www.mojblog.co.yu/ ili http://www.mojblog.ba/.

Ili, kao alternativni izbor i ultimativni izvor, provjerite niz linkova na uglavnom besplatne alate za pokretanje/izradu bloga, mreže blogova, news agregatora ili pretraživačkih mašina na adresi http://www.lights.com/weblogs/tools.html.

Jednostavnu promociju vlastitog bloga ili mreže blogova preko povezivanja sa ostalim blogovima omogućavaju alati kao što je http://www.bloglinker.com/.

Kad smo kod blogerskog aktivizma, sjajno dizajniran kolaborativni blog na adresi http://www.samizdata.net/ dobra je prezentacija relevantnih tema koje se kreću u rasponu od politike, slobode informiranja, zaštite privatnosti na netu, te cijelog spektra socioloških fenomena. Na ovom blogu također se može naći mnoštvo linkova na druge blogove ili web sajtove liberalnog profila. Ovaj blog je otvoren za suradnju, a kako je visoko rangiran po posjećenosti, možda ga neko nađe interesantnim i za eventualni lični angažman.

Međutim, za puno bogatiju informaciju o digitalnim medijima, pratećim kulturama, software-u, novim tehnologijama, novinarstvu, sociologiji i politici u kontestu digitalnih medija preporučljivo je posjetiti blog http://napsterization.org/ koji je zapravo stalno ažurirana zbirka linkova na vesti, članke, i druge izvore koji se bave ovim pitanjima. Poigravajući se varijacijom naziva jedne od prvih decentraliziranih mreža za razmjenu podataka, legendarnim Napster-om, obrađuje pomenute teme na vrlo ozbiljan i informativan način vodeći se anti-korporativnim kritičkim stavom.

Još jedan blog koji se dotiče ovih tema je onaj Rebecce Blood, autorice knjige “The Weblog handbook; Practical advice on creating and maintaining your blog” (u slobodnom prijevodu “Weblog priručnik: praktični savjeti za kreiranje i održavanje vlastitog bloga”) na http://www.rebeccablood.net/essays/weblogs_journalism.html%20. Na ovoj adresi moguće je naći iscrpan tekst o razlikama u blogiranju i “standardnom” novinarstvu gdje je tematiziran i prilično demistificiran status blogera kao novinara, ali su i predstavljeni koncepti kao što su participatorni mediji, što je svakako vrijedno čitanja.

Umreženo društvo, kultura novih medija i blog etika

Drugačiji pogled na koncepte novog, građanskog, decentraliziranog novinarstva i uloge webloga može se naći na blogu http://bayosphere.com/blog/dangillmor autora Dan Gilmora, čija knjiga “We the Media: Grassroots Journalism by the People, for the People” (u sl. Prijevodu “Mi mediji: Grasroot novinarstvo od ljudi, za ljude”)  prezentira istoriju razvoja bloga kao reakciju na monopolizam i hegemoniju korporativnih medija, tematizira osnovne koncepte decentraliziranog izvještavanja te analizira okretanje mnogih profesionalnih novinara novim načinima izvještavanja u digitalnom dobu. Knjiga je dostupna za besplatan download (PDF) na adresi http://www.oreilly.com/catalog/wemedia/book/.

Što se kulture novih medija i bloga tiče, autor kultne knjige “Kod i drugi zakoni cyberprostora,” profesor prava na Stanford univerzitetu i osnivač Škole za internet i društvo Lawrence Lessig, ne samo da radi sjajan blog sa ličnim opservacijama i analitičkim tekstovima o novim medijima na adresi www.lessig.org/blog, nego i, vodeći se principom slobodnog pristupa informacijma, osim pomenutog “Koda…” nudi na besplatan download i svoje druge knjige - “Budućnost ideja” i “Slobodna kultura.” Ovaj blog, kao i osnovni Lessigov sajt http://www.lessig.org/, sjajno su mjesto za početak informiranja o osnovnim principima otvorenih medija, građanskog novinarstva i općenito net kulturi.

U duhu Lessig-ovog rada je i web sajt http://www.thehacktivist.com/. Nastao kao kombinacija riječi hacker i aktivist, ovaj sajt je sjajan izvor najrecentnijih informacija (u tekstualnom, audio ili video formatu) koje se tiču interneta, politike i tehnologije, to jest, umreženog društva općenito. Za sve koji nalaze relevantnim koncepte kao što su informacijsko ratovanje (infoWar), civilna elektronička neposlušnost (CED), hacktivizam, sigurnost na webu ili cyber terorizam.

Kulturom novih medija bavi se, između ostalih, i vrlo informativan blog na adresi   http://mediacenter.blogs.com/morph/. On razjašnjava veliki broj pitanja koja se tiču tehničkih karakteristika novih medija, prezentira nove medijske koncepte kao što su simultani mediji, i dotiče se kulturoloških pitanja (npr. Kako se tradicionalne organizacije prilagođavaju kulturološkim promjenama).

A kao dodatak, krajem 2005., a u izdanju Reportera bez granica (Reporters Sans Frontieres), izašla je knjiga “Handbook for bloggers and cyberdissidents” (“Priručnik za blogere i cyber-disidente”) koja pokriva širog opseg team: osnovne pojmove, jezik bloga, pravljenja i promociju bloga, izbjegavanja cenzure i ostajanje anonimnim, te tehnologiju blogiranja. Knjiga je dostupna za besplatan download na sajtu Reportera bez granica: http://www.rsf.org/rubrique.php3?id_rubrique=542.

Go, blog!  

Korisni linkovi:

Electronic Frontier Foundation / Vodič za blogere

Publikacija organizacije Electronic Frontier Foundation pod nazivom “Legal guide for bloggeres” (u sl.prijevodu “Legalni vodič za blogere”) sadrži niz korisnih linkova, razjašnjena pravne legislative (uglavnom za područje SAD-a) i niz tekstova/ rasprava o pitanju statusa blogera/reportera, a sve kroz jednostavno struktuiran sistem pitanja i odgovora tj. najčešće postavljanih pitanja (FAQ).

http://www.eff.org/bloggers/lg/

Electronic Frontier Foundation (2)

Još jedan web site EFF-a o pravima blogera te o blogger/novinar raspravi.

http://www.eff.org/bloggers/

OpenNet initiative

Organizacija koja se, kao partnerstvo Građanske laboratorije Munk centra za međunarodne studije, Toronto Univerziteta, Berkman centra za internet i društvo Harvard i grupe za Napredno istraživanje Mreže  (Advanced Network Research) Cambridge univerziteta, bavi istraživanjem i nadgledanjem Države u pokušaju kontrole interneta i izvora informacija. http://www.opennetinitiative.net/

FoundbloggingOnline

izvor za sve aspekte blogiranja od osnova, preko tehnologije blogiranja do blog marketinga.

http://www.foundblogging.com/

MeatBall

Wiki web site sa genealogijom razvoja blog zajednice.

http://www.usemod.com/cgi-bin/mb.pl?WebLog

Periodic diversions

Još jedan web site na kojem je moguće naći jedan od blogerskih manifesta.

http://www.periodicdiversions.com/archives

Open directory project

Niz linkova na pretraživače blogova.

http://www.dmoz.org/Computers/internet

Open directory project (2)

Niz linkova za pronalazak i download softwareskih alata za blogiranje, sakupljanje vijesti preko news agregator u RSS formatu i slično.

http://www.dmoz.org/Computers/internet

*1

RSS – Format dokumenta koji se automatski dobija u news (RSS) agregatoru, a sadrži informaciju o tome da li se na određenim unaprijed odabranim sajtovima ili blogovima pojavio novi sadržaj, bez potrebe za njihovim posjećivanjem. Akronim za Rich Site Summary (sažetak bogatih sajtova) ili Really Simple Syndication (zaista jednostavno povezivanje).

Više o RSS-u pročitajte na NetNovinar.org: http://www.netnovinar.org/netnovinar

Agregator (news agregator) - softverska aplikacija, web stranica ili servis koji sakuplja sadržaj (syndicated content) u RSS, RDF ili Atom formatu sa blogova ili drugih medijskih sajtova. U agregatoru se preko običnog prozora u internet pretraživaču dobija uvid u sadržaj/promjene sadržaja na određenim blogovima ili web sajtovima od interesa, bez potrebe da se oni posjećuju.

*2

Feed - dokument koji sadrži naslov, opis i dio teksta, sliku ili bilo što autor uvrsti; obično samo upućuje na kompletan dokument ili sadržaj na webu, s slobodnom prijevodu “punjenje”

*3

BitTorrent browser - alat za distribuciju velikih fajlova (funkcioniše kao peer-to-peer - P2P) višestrukim korisnicima. Glavna razlika između BitTorrenta i Kaaza je ta što BitTorrent nije anonimni program za razmjenu fajlova. Uvijek postoji jedinstveni izvor koji distribuira fajlove, pa se tako može doći do jedne osobe koja je počela da distribuira određeni fajl.

Izvori za više informacija:

http://en.wikipedia.org/wiki/BitTorrent 

http://pcbuyersguide.com/PCbuyersguide-Glossary.htm

Januar 2006.