Pritisci na slobodu govora i medija imaju dugu istoriju u Turskoj. Moderna istorija Turske počinje ubistvom novinara Hasana Fehmija i Ahmeta Samima 1910-ih. Iako su postojali kratki periodi neke vrste medijskih sloboda u Turskoj, oni nikada nisu dugo trajali. Među incidentima ove vrste, posebno mjesto zauzima “incident Tan” iz 1945, kada je tiskaru ljevičarskih novina Tan poharala horda antikomunista: kemalista, islamista i velikoturaka. Nakon ovog događaja, u drugačijim vremenima, ljudi iz različitih frakcija krivih za ovaj incident došli su na vlast i uspostavili svoju vrstu cenzure i pritiska. Današnja postavka stranke AKP (Adalet ve Kalkınma Partisi = Stranka pravde i razvoja) potomci su Nacionalne unije turskih studenata (Milli Türk Talebe Birliği – MTTB), radikalne islamsko-nacionalističke grupe koja je orkestrirala Tan raciju 1945, pogrom Grka 1955. i “Krvavu nedjelju” protiv ljevičara 1969. Jedan od najpoznatijih starih članova je bivši predsjednik republike, Abdullah Gül. 

 

Promjene u politici AKP-a nakon 2010. bile su jasan predznak događaja kojima svjedočimo danas. Nakon referenduma na kojem je AKP odnio ubjedljivu pobjedu sa 58%, vlada je brzo skrenula u autoritatni režim, ukidajući razdvajanje vlasti i medijskih sloboda i sprovodeći zastrašivanje svih disidentskih društvenih pokreta ekstremnim valom policijskog nasilja. Nemojmo zaboraviti da su najbliži saveznici AKP-a prilikom preuzimanja pravosudnog sistema i izbora njihove liste zvaničnika u Visoko vijeće sudija i tužilaca (HSYK), bili njihovi današnji glavni rivali, Gülenisti. Čuvena “Paralelna država”, koju Erdogan spominje svakom prilikom od istrage o korupciji u decembru 2013, produkt je alijanse AKP-Gülen. Kada je u martu 2011. uhapšen novinar Ahmet Şık i njegova neobjavljena knjiga konfiskovana kao “dokaz o terorističkim aktivnostima”, ono što je on zapravo kritikovao bila je “država unutar države” Gülenove postave. U međuvremenu, današnje žrtve, Zaman i drugi progülenovski mediji, tvrdili su da Şık i drugi nisu “uhapšeni zbog novinarstva” i pozdravili racije protiv njih. Nije li Turska ironična zemlja?  

 

Ono što je Gülen-AKP alijansa ostavila u naslijeđe Turskoj danas je, prema Reporterima bez granica (RSF), “najveći zatvor za novinare na svijetu”, zemlja medijskih nesloboda (Freedom House) i zemlja sa više od 60 hiljada web sajtova. I, naravno, nemojmo zaboraviti namješteni pravosudni sistem koji se često koristi kao alat za eliminaciju disidenata i protivnika i policiju koja nasilno ubija čak i djecu i ne snosi nikakvu odgovornost za to. Dok se sve ovo tek pripremalo, Gülenisti su bili tu i učinilo mnogo više nego samo promatrali.

 

Šta je tačno rasturilo ovu alijansu, malo ljudi zna. Sve što znamo je da je raskol postao očigledan nakon što su tužioci Gülenisti i policija 7. februara 2012. pokušali sprovesti istragu protiv Hakana Fidana, šefa obavještajne službe i Erdoğanove osobe od povjerenja, AKP je ovo odmah nazvao “pokušajem državnog udara” (prvi od mnogih događaja koje će režim tako nazvati) i sjekire su iskopane. Nakon serije visokih i niskih udaraca i potresa, AKP je u oktobru odlučio zatvoriti pripremne kurseve za privatne univerzitete (dershane), tradicionalno poznate kao rudnik obećavajućih talenata za Güleniste. Ovo je rat učinilo javnim i Gülenisti su osjetili potrebu da uzvrate udarac. I udarili su jako. Twitter nalozi zviždača, poput poznatog Fuata Avnija, počeli su otkrivati najprljavije tajne AKP režima i porodice Erdoğan. Audio snimci i fotografije pojavile su se svuda. Prosječni stanovnik Turske sada je znao da je Erdoğan svome sinu naredio da “svede na nulu” novac u trezoru, da su iranski biznismeni podmitili ministre za nelegalnu trgovinu zlatom i čak da su ministri i novinari zbijali neslane šale na račun svete knjige Kur’ana. U međuvremenu, gülenistički tužioci su pokušavali da dođu do bilo koga do koga su mogli, privodeći sinove ministara i sprovodeći racije po kućama menadžera banaka, gdje su milioni dolara bili nagurani u kutije za cipele. Ispostavilo se da je konzervativna vlada,  tzv. “glas siromašnih”, zapravo više nalik zadnjim danima Kaligule. Erdoğan očigledno nije imao namjeru trpiti ovo i on i njegovo medijsko carstvo su uskoro cijeli skandal spinovali u “pokušaj državnog udara Paralelne države protiv izabrane vlade naroda”. I to mu je i prošlo, a najveći korupcijski skandal ikad nije imao skoro nikakvog utjecaja na glasačke listiće na lokalnim izborima u martu 2014. niti na predjedničke izbore u augustu. Erdoğan je iz oba kruga izbora izašao kao pobjednik. Usput budi rečeno, sve optužbe za korupciju su povučene i sud je odlučio da konfiskovane milione dolara (za koje je AKP tvrdio da su ih podvalili Gülenisti), zajedno sa velikodušnom zakonskom kamatom, vrati optuženima.