Knjiga «Novinarstvo i etika», koja je rezultat istraživanja pod nazivom Profesija novinar, provedenog 2003. godine, na dramatično dokumentaristički i analitičan način pokazuje da je ova profesija u Srbiji u haosu i da u zemlji ne postoji odgovornost za javnu reč.

Istraživanje: Profesija novinar (2003.)

Koordinator istraživanja: Milan Milošević

Izdavač: Medija centar, Beograd

preuzmite izdanje u PDF formatu

«Novinarstvo i etika» je dramatičan dokument o stanju u novinarskoj profesiji u Srbiji krajem 2003. godine, studija koja na najneposredniji način otkriva odnose novinara sa političarima i biznismenima i rezultate koji ti odnosi ostavljaju na razvoj srpskih medija i formiranje javnog mnjenja, tri godine nakon demokratskih promena u Srbiji.

Posebna vrednost istraživanja je što sadrži istovremeno i analizu tog stanja, preporuke za njegovu promenu i reakcije javnosti, novinara i urednika medija u Srbiji na dokumentarnu i analitičku građu koja je u knjizi prikupljena.

Knjiga, koja u štampanom obliku ima 145 strana, nastala je na osnovu ankete u kojoj je 43 novinara iz 40 različitih elektronskih i štampanih medija u Beogradu, Novom Sadu, Nišu, Kragujevcu, Pirotu, Leskovcu, Zrenjaninu, Vršcu itd, dalo 2640 odgovora o svojim neposrednim iskustvima i saznanjima o uslovima u kojima rade, o svom odnosu sa političarima ili vlasnicima medija, o svom odnosu prema profesionalnim standardima. Anketu je organizovao Medija centar iz Beograda, uz pomoć IREX ProMedia Serbia, u decembru 2003.g.

Istraživanje je organizovano kako bi se uvidom u aktuelnu profesionalnu problematiku pomoglo samim novinarima, medijima i udruženjima da unaprede slobodu štampe koja u demokratskim zemljama počiva na dva stuba – na dignitetu i odgovornosti, a koja uključuje i sposobnost „samonadgledanja“ i autonomnu zaštitu univerzalnih vrednosti u medijima.

Cilj istraživanja je bio da se utvrdi koliko su novinari svesni zabrana koje predviđa etički kodeks, koliko ga primenjuju, da li su skloni prebacivanju da ga drugi krše i kako opisuju okolnosti koje ugrožavaju profesionalne standarde. Da li su novinari žrtve okolnosti, političke borbe, iznuđene lojalnosti, lažne pravovernosti i opšteg lošeg ukusa? Da li tokom izborne kampanje i političkih borbi u Srbiji dolazi do opšte moralne i profesionalne erozije u medijima? Cilj je, globalno gledano, bio da se što plastičnije opiše profesionalna i etička tenzije u medijima u prelaznom periodu.

Rezultat istraživanja i analize novinarskih odgovora, koji su objavljeni u knjizi i čine njen posebno zanimljiv deo, jeste pogubna slika profesije koja je ocenjena kao amaterska, derogirana, loša, poltronska, siromašna, tužna... Istraživači Medija centra zabeležili su snažno nezadovoljstvo novinara vlastitom profesijom, stanjem u medijima, njihovim položajem, uslovima u kojima rade, vlastitim standardom, političarima i pre svega biznismenima, kao i da novinari i urednici pokazuju relativno malo lične samokritičnosti.

Knjiga na dramatično dokumentaristički i analitičan način pokazuje da je profesija u haosu, da u zemlji ne postoji odgovornost za javnu reč, da svi i dalje pričaju sve i svašta. Novinari su u ovom istraživanju optužili političare da namerno šire dezinformacije, manipulišu činjenicama, vrbuju ih, nipodaštavaju, čak i potplaćuju, uspostavljaju kontrolu nad medijima.

Najveće i najneprijatnije iznenađenje koje je pokazalo ovo istraživanje jeste da novinari pristaju na ulogu „držača diktafona“, da su često ravnodušni prema odgovornosti za tačnost informacija koju neko daje.

Posebna vrednost knjige je dokumentarno potkrepljena teza da su glavni zagađivači medija političari, da od svih izazova medije najviše zarobljava hronična borba za moć, vođena bez pravila u institucionalno nezavršenoj državi.

Izdanje postoji u elektronskom obliku i moze se preuzeti u doc ili pdf formatu sa sajta Medja centra Beograd.

Napisala: Tamara SPAIĆ, novinar dnevnika Blic

Prilog Medija Centra Beograd