Ruska vlada koristi biometrijske tehnologije, uključujući i onu za prepoznavanje lica, kako bi pratili novinare u Moskvi i drugim većim ruskim gradovima, upozorava Međunarodni institut za štampu (IPI), te navodi kako to predstavlja veliku prijetnju slobodi izražavanja u Rusiji.

 

Jedan od preostalih nezavisnih medija u Rusiji SOTA i njihov novinar Pyotr Ivanov, u razgovoru za IPI je kazao da je 12. juna, na Dan nezavisnosti Rusije, prolazio kroz Moskvu na putu za svoj rodni grad Sankt Peterburg kada ga je zaustavila policija nakon što je ušao u moskovski metro.

 

Ivanov navodi da su ga ispitivali dok su ga vodili u obližnju policijsku stanicu. Rekao je da nije imao neplaćenih kazni, da nema krivični dosije i da nije učestvovao ni na jednom nedavnom protestu. Kaže da ni sama policija nije znala zašto ga privodi, samo da je bio označen sistemom za prepoznavanje lica koji se zove Sfera i koji je instaliran na svim stanicama moskovskog metroa.

 

Ovaj novinar je zadržan nekoliko sati i na kraju je pušten, dok je razlog njegovog pritvora ostao nejasan.

 

Iz SOTA-e su ubrzo na svome profilu na platformi Telegram objavili kako su saznali način na koji je policija došla do njegove fotografije koja je ubačena u Sferu.

 

“Slika je preuzeta direktno sa našeg kanala, gdje je objavljena vijest o oslobađanju naših kolega Pyotra Ivanova i Viktorije Arefjeve nakon što su nezakonito bili pritvoreni u Sankt Peterburgu tokom njihovog izvještavanja o antiratnoj akciji 6. marta u tom gradu”, napisali su na Telegramu.

 

IPI piše i da je Sfera postala operativna u septembru 2020. godine, a da sistem ima mogućnost da otkrije kriminalce, djecu koja su proglašena nestalima ili za sve one za koje je ovaj sistem potreban. Tvrdilo se da će identitet običnih građana biti zaštićen složenim sistemom šifriranja. Međutim, vlasti nikada nisu otkrile sve detalje o softveru.

 

Prema navodima IPI-ja, Sfera je integrisana u širi sistem nadzora Moskve koji koristi više od 180.000 kamera koje se koriste za prepoznavanje lica u skladu sa federalnim programom “Sigurni grad”, koji je započeo 2014. godine i proširio se na glavne ruske urbane centre.

 

Moskva je i dalje glavni nadzorni centar u zemlji, a iz IPI-ja navode da se u tom gradu kamere mogu naći na ulazima većine stambenih blokova, u svim javnim zgradama i oko značajnih znamenitosti. 

 

“Od svojih najranijih dana ova infrastruktura za nadzor je funkcionisala kao mehanizam političke represije. Ubrzo se pretvorio u ključno sredstvo za pritvaranje demonstranata i novinara, koji su u nekim slučajevima uhapšeni nekoliko dana nakon učešća na opozicionim skupovima”, kažu iz IPI-ja.

 

“Sistem nadzora funkcioniše potpuno mimo zakona”, rekao je u intervjuu za IPI Sarkis Darbinyan, portparol Roskomsvobode - ruske nevladine organizacije koja se bavi zaštitom digitalnih prava.

 

“Nejasno je ko ima pristup sistemu i ko ga kontroliše. To je postalo jedna od najozbiljnijih prijetnji slobodi izražavanja i govora”, dodao je.

 

Prema izvještaju nezavisnog nadzornog tijela OVD-Info o korištenju prepoznavanja lica prilikom privođenja demonstranata, vlasti koriste federalne baze podataka koje sadrže sve pasoše, kako važeće tako i istekle, kao i lokalne administrativne baze podataka.

 

Ministarstvo unutrašnjih poslova Rusije je 2020. godine izdvojilo 245 miliona rubalja za stvaranje nadograđene verzije federalne informativne baze podataka pod nazivom IBD-F 2.0.

 

“20. juna pojavili su se izvještaji da ruske vlasti planiraju izdvojiti 15 milijardi rubalja iz federalnog budžeta za proširenje programa ‘Sigurnog grada’ na regije koje graniče s Ukrajinom. Uz sve intenzivnije represije nad novinarstvom, proširenje vladine nadzorne infrastrukture predstavlja ozbiljne prijetnje radu slobodnih medija”, navode iz IPI-ja.

 

Dodaju kako politika preventivnih hapšenja koja proizilazi iz sveprisutnog praćenja novinara u javnim prostorima predstavlja otvoreno uznemiravanje i zastrašivanje novinara, sprečavajući preostale nezavisne novinare u Rusiji da rade svoj posao.

 

Izvor: IPI