Međunarodna izložba kinematografske umjetnosti Venecijanskog bijenala najstariji je filmski festival u svijetu. Prva Mostra održana je od 6. do 21. avgusta 1932. godine. Međunarodna organizacija filmskih producenata, formalno  je akreditovala festival u Veneciji 1951. godine. Ovogodišnji Venecijanski filmski festival biće održan od 31. avgusta do 10. septembra na ostrvu Lido u Venecijskoj laguni. 

 

Pjesnik Abdulah Sidran svoju pjesmu „Zašto tone Venecija“ napisao je 1993.godine boraveći u ovom gradu kao član žirija na Festivalu u Veneciji.  Pjesma započinje stihom: „Gledam u nebo iznad Venecije. Ništa se promijenilo nije, posljednjih, sedam milijardi godina. Gore, jeste - Bog. On stvorio je Svemir, u Svemiru sedam milijardi, Svjetova, u svakom Svijetu bezbroj, naroda, mnoštvo jezika, i po jednu – Veneciju.“

 

Giuseppe Volpi – italijanski političar i industrijalac je 1932.godine stvorio Venecijanski festival. Španski El Mundo ga titulira kao milijardera, aristokratu, masona i Musolinijevog ministra.  Enciklopedija Britannica u članku o filmskoj smotri u Veneciji, ne navodeći Volpija, piše da je festival pokrenut u okviru Venecijanskog bijenala i da je prvi prikazani film bio Dr. Jekyll i gospodin Hyde američkog redatelja Roubena Mamouliana.

 

U početku festivala, na kojem je učestvovalo samo devet država, nisu bile dodjeljivane nagrade. Godine 1934. organizatori su shvatili da bi bilo dobro da postoje i nagrade za filmove i reditelje koji učestvuju. Tako se od 1934. do 1942. glavna nagrada zvala Mussolinijev kup za najbolji italijanski i najbolji strani film. Nova nagrada pod nazivom „Zlatni lav svetog Marka“ uvedena je 1949.godine, a 1954. je preimenovana u „Zlatni lav“ kojim se nagrađuje najbolji film na Festivalu po ocjeni stručnog žirija. Milčo Mančevski je jedini režiser sa prostora bivše Jugoslavije koji je dobio priliku da „Lava“ za najbolji film ponese kući. Žiri je ocijenio da je film „Prije kiše“ te 1994. godine bio najbolji na Festivalu. Ljubitelji filma će se sjetiti da je ovaj film prikazan na Prvom ljetnom filmskom festivalu u Sarajevu 1995. godine i da je Mančevski došao u Sarajevo na promociju filma.

 

Ako bi neko želio da detaljnije istražuje istoriju filma sa ovog prostora na Festivalu u Veneciji, pred njim ne bi bio jednostavan zadatak. Kinematografije država nastalih raspadom Jugoslavije učešćem njihovih autora i filmova se nisu previše bavile. Hrvatska je sistematizaciji ovih podataka pristupila najozbiljnije. Online hrvatska enciklopedija, www.enciklopedija.hr, omogućava vrlo detaljan prikaz svih nagrađenih autora i filmova koji su učestvovali u glavnom programu.

 

Oktavijan Miletić bio je jedan od prvih autora sa ovog prostora koji je nagrađen u Veneciji.  Miletić je 1936. godine nagrađen „srebrenom medaljom“ za amaterski film Nocturno, a 1942. Branko Marjanović je dobio „bronzanu medalju“ za dokumentarni film „Straža na Drini“. Poslije Drugog svjetskog rata, autori Zagrebačke škole crtanog filma bili su nagrađavani za svoje filmove (Vatroslav Mimica, Obrad Glušević, Srećko Waygrand, Branko Ranitović itd.).

 

Kada govorimo o Bosni i Heregovini u kontekstu Festivala, ne postoje sistematizovani podaci koji bi mogli da prikažu učešće bh. autora i filmova na Mostri. Pretraživanje kroz digitalni arhiv INFOBIRO (www.infobiro.ba) vodi nas u 1972. godinu do podatka da se Bato Čengić sa filmom „Slike iz života udarnika“ pojavio na Festivalu, pa zatim u 1981. godinu kada je Emir Kusturica nagrađen Zlatnim lavom u kategoriji koja se zvala „prvo i drugo djelo“ za film „Sjećaš li se Doli Bell“. Promocija nikad snimljenog filma „Sarajevo“ u režiji Veljka Bulajića najavljivana je na Venecijanskom festivalu tokom 1998.godine. Duška Zagorac je 2005. godine  prikazala kratkometražni igrani film „La Aperatura“.

 

Kratki film „Šta ja znam“ Šejle Kamerić i Timura Makarevića bio je uvršten u takmičarki program Festivala 2007. godine. Film „Quo Vadis Aida“, režiserke Jasmile Žbanić, je posljednji naš film koji je prikazan u Veneciji.

 

Kada govorimo o nagradama, pored pomenutog Kusturice, najdalje je „dobacio“ Emir Hadžihafizbegović - proglašen je najboljim glumcem u okviru programa Orizzonti za ulogu u filmu „Takva su pravila“ u režiji Ognjena Sviličića. Film „Cirkus Columbia“, režisera Danisa Tanovića, je 2010. godine osvojio nagradu pod nazivom „Film budućnosti“.  

 

Devedeset godina je najstarijeg filmskog festivala u Evropi. Venecija i dalje tone, a mi čekamo da će, prije nego potone, neko od naših reditelja i rediteljica, filmova, glumaca i glumica donijeti u BiH Lava.