Objavljen izvještaj Media Freedom Rapid Response.

foto: Screenshot/MFRR

U državama širom Evrope je tokom 2023. zabilježeno 1.117 slučajeva kršenja medijskih sloboda, navodi se u najnovijem izvještaju o monitoringu medijskih sloboda koji je danas objavila Media Freedom Rapid Response (MFRR).

Od navedenih slučajeva, 602 se odnose na zemlje članice Evropske unije (EU), dok je 515 registrovano u zemljama kandidatkinjama EU. U izvještaju se navodi da su u 2023., u Evropi ubijena tri medijska radnika, dva u Ukrajini i jedan u Albaniji.

Hakerski napadi, uvrede od predstavnika javnih organa i nasilje tokom izvještavanja sa protesta neki su od najistaknutijih prijetnji sa kojima su se susretali novinari u Evropi tokom 2023. godine, piše u izvještaju.

Glavni izvor napada u EU su, kako se navodi u izvještaju, građani (skoro 33 posto slučajeva), a ono što je zabrinjavajuće jeste da ih slijede državni službenici (17.9 posto), te policija i predstavnici državne sigurnosti u 12,6 posto slučajeva.

Od januara do decembra prošle godine, MFRR je zabilježila da su u zemljama članicama Evropske unije (EU) najbrojniji bili verbalni napadi (35,9 posto), zatim pravni incidenti (24,9 posto) i fizički napadi (20,6 posto). U zemljama kandidatkinjama EU, MFRR je zabilježila 140 verbalnih napada, 75 fizičkih napada i 108 slučajeva cenzurisanja medija.

Kršenja medijskih sloboda u BiH

Kada je riječ o Bosni i Hercegovini (BiH) u kojoj MFRR od prošle godine monitoriše kršenje medijskih sloboda, navodi se da je sa 26 evidentiranih upozorenja o kršenju slobode medija, BiH napravila korak unazad po tom pitanju.

MFRR je u BiH zabilježila devet verbalnih napada, osam pravnih incidenata, pet slučajeva napada na imovinu, kao što su automobili novinara. Osim toga, registrovali su po dva slučaja cenzure i fizičkih napada među kojima su slučajevi napada na novinara i urednika portalaTimes.ba Mirzu Derviševića iz Brčkog i četiri novinara koji su povrijeđeni tokom napada na aktiviste koji se desio 18. marta prošle godine u Banjaluci.

U izvještaju se navodi da je posebno alarmantana situacija zabilježena u entitetu Republika Srpska (RS) čiji predsjednik Milorad Dodik koristi neprijateljsku retoriku da “ocrni” novinare i stigmatizuje kritičko izvještavanje i učestvuje u kreiranju zakona koji narušavaju novinarski rad.

U izvještaju se navode i slučajevi saslušanja novinara u policiji u vezi sa člankom koji je napisao novinar Nikola Morača, kao i Dodikovo vrijeđanje novinarke N1 Snežane Mitrović.

Osim toga, u izvještaju piše i da je delegacija MFRR-a u oktobru 2023. posjetila BiH i pregledala paket zakona u RS-u, koji se odnosi na izmjene Krivičnog zakonika RS-a kojima se uvodi kriminalizacija klevete, nacrt zakona o nevladinim organizacijama po uzoru na zakone o stranim agentima, te prijedlog novog zakona o medijima.

Pravni okvir je, kako se navodi u izvještaju, problematičan i u Federaciji BiH. Tako se navodi da je u Kantonu Sarajevo planiran nacrt zakona koji predviđa kazne za objavljivanje lažnih vijesti na internetu. Na državnom nivou je, kako piše u izvještaju, prema novom Zakonu o slobodi pristupa informacijama ustanovljen regulatorni režim koji predviđa niz izuzetaka od objavljivanja informacija o pitanjima od javnog interesa.

U izvještaju su posebno razrađena poglavlja koja se tiču rata u Ukrajini u kojoj je zabilježeno 149 kršenja medijskih sloboda, kao i poglavlje o hakerskim napadima koji su posebno prisutni u Mađarskoj.

Preostala poglavlja tiču se kršenja medijskih sloboda koja čine političari i pritisci putem SLAPP tužbi kojih je u Evropi tokom 2023. evidentirano 20.

Izvještaj su izradile organizacije: Evropski centar za slobodu štampe i medija (ECPMF), Međunarodni institut za štampu (IPI) i Evropska federacija novinara (EFJ) koje su dio MFRR koalicije koja prikuplja i analizira sva zabilježena kršenja medijskih sloboda.

Cijeli izvještaj dostupan je na ovom linku.

Izvor: MFRR

___