Koalicija protiv SLAPP tužbi u Evropi (CASE) pozvala je vlade širom Evrope da poduzmu hitne zakonodavne i praktične mjere kako bi zaštitili novinare i druge javne osobe od rastuće prijetnje strateških tužbi protiv sudjelovanja javnosti (SLAPP). Na prvoj evropskoj anti-SLAPP konferenciji objavljena je Anti-SLAPP deklaracija i poziv na akciju s konkretnim preporukama za Evropsku uniju (EU), Vijeće Evrope, Evropski parlament, države članice EU i sve vlade, javlja Hrvatsko novinarsko društvo (HND). 

 

“SLAPP-ovi su tužbe koje djeluju kroz parnični i predparnični postupak kako bi ušutkali kritičare, isključili odgovornost i potkopali demokratska prava. Tužbe obično podižu bogati i moćni, a SLAPP-ovi zloupotrebljavaju moć i privilegije prijeteći ili poduzimajući pravne radnje kako bi ušutkali glasove kritike. Ubistvo malteške novinarke Daphne Caruana Galizia, koja je u vrijeme smrti bila suočena s 47 SLAPP tužbi, razotkrilo je rastući problem zlonamjernih tužbi s kojima se suočavaju novinari i aktivisti širom Evrope. Nakon njenog ubistva okupili smo se iz cijele Evrope kako bismo stvorili koaliciju protiv SLAPP-ova (CASE). Tako je nastala krovna koalicija koju sada čine deseci nevladinih organizacija”, prenosi HND.

Dodaju kako se od prve evropske anti-SLAPP konferencije održane 20. oktobra u Strazburu, na kojoj je objavljena Anti-SLAPP deklaracija, obavezuju da će se nastaviti boriti za tri cilja: razotkriti SLAPP-ove i one koji ih koriste, izgraditi otpornost na SLAPP-ove i zagovarati reformu zakona kako bi se spriječili SLAPP-ovi.

 

CASE-ov izvještaj iz marta 2022. pokazao je kako je trend ovih tužbi u porastu od 2015. a da njihovo godišnje evropsko SLAPP takmičenje razotkriva korporativne i političke nasilnike i zemlje u kojima je SLAPP veliki problem.

 

“Kroz naše pravne i nacionalne radne skupine gradimo otpornost civilnog društva prijetnjama SLAPP-ova i razvijanje mreže pravnih stručnjaka na nacionalnoj razini za savjetovanje onih koji se suočavaju sa tužbama. Olakšavamo formiranje radnih grupa na nacionalnoj razini širom Evrope kako bi rješavati SLAPP-ove u domaćem pravu i praksi”, navode i dodaju da je zahvaljujući njihovim naporima došlo do sve većeg prepoznavanja potrebe za rješavanjem ovog problema na međunarodnoj, regionalnoj i nacionalnoj razini.

 

Ističe se da su osnovne komponente CASE-a u modelu direktive, a da su zaštitne mjere za koje su se zalagali proteklih godina ušle u inicijativu Evropske komisije protiv SLAPP-a u aprilu 2022.

 

“Pozdravili smo inicijativu kao prvi ključni korak u rješavanju rastućeg problema zloupotrebe parnica protiv novinara i aktivista širom Evrope. Inicijativa je posebno važna u zaštiti od prekograničnih zahtjeva. Takođe pozdravljamo rad Vijeća Evrope na izradi preporuke Odbora ministara država članica o zaštiti novinara i aktivista od SLAPP-ova i Rezoluciju Vijeća za ljudska prava Ujedinjenih naroda iz septembra 2022. koja poziva sve države da usvoje zakone i politike vezane uz SLAPP tužbe, posebno one koji dopuštaju prijevremeno otpuštanje, ograničavaju tražene odštete, omogućuju odbranu javnog interesa i pružaju pravnu podršku žrtvama”, pišu iz CASE-a.

 

Takođe na nacionalnom nivou pozdravljaju inicijative iz najmanje četiri zemlje za uvođenje zakona protiv SLAPP-a i dodaju kako je sada trenutak da vlade poduzmu konkretne i trenutne mjere kako bi djelovale da se omogući skup anti-SLAPP pravila. 

 

U deklaraciji se daju i preporuke Evropskoj uniji, među njima i da prioritet treba biti u postizanju brzog dogovora među državama članicama o usvajanju Direktive o zaštiti osoba koje učestvuju u javnosti od neutemeljenih i zloupotrebljenih sudskih postupaka (“Strateške tužbe protiv učestvovanja javnosti”). Preporučeno je i da zalaganju za provedbu Preporuke Komisije (EU) 2022/758 od 27. aprila 2022. o zaštiti novinara i branitelja ljudskih prava od očito neutemeljenih ili zloupotrebljenih sudskih postupaka, bude prioritet. Posljednja preporuka upućena EU je da se proširi mandat Stručne grupe Evropske unije protiv SLAPP-a kako bi se stručnjacima omogućila podrška i doprinos provedbi Preporuke na nacionalnom nivou.

 

Vijeću Evrope se sugeriše da usvoji preporuke o strateškim tužbama protiv učestvovanja javnosti (SLAPP) do 2024. i da promiče njihovu provedbu na nivou država članica.

 

Od Evropskog parlamenta se traži da osigura da predložena Direktiva SLAPP ne bude oslabljena tokom faze pregovora, nego da se prijedlozi mogu dodatno i ojačati.

 

Državama članicama Evropske unije preporučuje se da se angažuju u inicijativi Evropske komisije protiv SLAPP-a i da se postigne brzi dogovor o zakonu EU protiv SLAPP-a s najstrožim mogućim skupom pravila. 

 

Svim vladama preporuka je da pregeldaju relevantne zakone, politike i prakse s posebnom pažnjom na SLAPP i da se usvoji sveobuhvatno zakonodavstvo protiv SLAPP-a koje predviđa prijevremeno otpuštanje, smanjuje štetu nanesenu žrtvi SLAPP-a i nameće odvraćajuće sankcije protiv onih koji koriste SLAPP-ove. Jedna od preporuka je i da se usvoji holistički pristup u rješavanju SLAPP-ova, uključujući podizanje svijesti i pravnu obuku, podršku, mehanizme i besplatnu pravnu pomoć u SLAPP slučajevima, pregled etičkih kodeksa koji se odnose na advokate, prikupljanje podataka i izvještavanje.

 

Izvor: HND