foto: Mediacentar Sarajevo

 

U sarajevskoj Vijećnici danas je otvorena izložba “U plamenu sjećanja: Nacionalna i univerzitetska biblioteka Bosne i Hercegovine: 33 godine poslije”, koju je organizovala Nacionalna i univerzitetska biblioteka BiH (NUBBiH) u saradnji s digitalnim arhivom Infobiro i Mediacentrom Sarajevo.

 

Direktor Mediacentra Sarajevo, Boro Kontić, rekao je da je ideja o izložbi nastala u jednom razgovoru između kustosa NUBBiH i uposlenika digitalnog arhiva štampe Mediacentra – Infobiroa.

 

“Sreli su se znalci svog posla koji su pri tom strastveno posvećeni zaštiti i očuvanju kulturne baštine ove države. Kada sarađuju eksperti, a u pitanju su takve ekipe, onda se odmah vodi precizan razgovor jer su svi detalji ove teme njima odavno poznati, dio su njihovog svakodnevnog rada i jedino što preostaje jeste izbor iz obilja materijala”, rekao je Kontić.

 

Izložba vodi posjetitelje kroz više od jednog stoljeća historije – od izgradnje velebnog zdanja na Mustajpašinom mejdanu i osnivanja Narodne biblioteke BiH, preseljenjem u Vijećnicu, stradanjem NUBBiH u noći između 25. i 26. avgusta 1992., pa do neprekidne borbe za opstanak i očuvanje institucije i kulturne baštine, koja traje 33 godine.

 

Autori izložbe predstavili su periodizirane cjeline koje prate tekstovi Valerijana Žuje, Adise Žero, Amre Rešidbegović i Bore Kontića, uz zapise iz intervjua Tvrtka Kulenovića i dnevnika Jakova Jurišića. Na panelima su prikazani članci iz bosanskohercegovačkih novina poput Bošnjaka, Sarajevskog lista, Sarajevskog dnevnika, Oslobođenja i 6. aprila, kao i fotografije objavljene u časopisu Nada.

 

Novinske članke za izložbu odabrali su Anja Mastilović, Dragan Golubović, Muamera Smajić i Vildana Bratić, a korišteni su i članci i ilustracije iz Digitalnog arhiva Infobiro i NUBBiH-a.

 

Poseban segment izložbe posvećen je zločinu iz avgusta 1992. godine, kada je zapaljena zgrada Vijećnice i kada su uništeni spisi NUBBiH-a, uključujući na stotine knjiga, rukopisa, novina i drugih dokumenata. Na otvorenju izložbe danas se podsjetilo i na hrabrost bibliotekara i građana Sarajeva, koji su spašavali knjige i rukopise iz zapaljene Vijećnice, a o čemu su, u to vrijeme, izvještavali i svjetski mediji poput American Libraries, The New York Timesa, Boston Globea i Chicago Tribunea.

 

Završni dio izložbe tematizirao je i obnovu Vijećnice i nastavak višedecenijske borbe biblioteke za status i podršku institucija, ali i za očuvanje kulturne i historijske memorije građana BiH.

 

Kontić je govorio i o svom izvještavanju iz 1992. godine, kada je izvještavao za Radio BiH o spaljenoj Vijećnici. Prisjetio se tadašnjeg razgovora s profesorom Tvrtkom Kulenovićem, koji je rekao da je scena spaljivanja knjiga podsjetila na nacističko spaljivanje knjiga autora koji su bili nepoželjni nacističkom režimu, iz 1933. godine.

 

Iako “spaljivanje knjiga nije ništa novo”, Kontić kaže da je Kulenović poručio da se “knjige ne mogu spaliti - jer knjige su duh, a duh se ne može spaliti”. Kulenović je tu misao dodatno povezao sa rečenicom iz njegovog najdražeg romana “Majstor i Margarita” Mihaila Bulgakova, koja kaže da “rukopisi ne gore”.

 

“Ta rečenica je istinita, ali ona ima i drugu stranu – rukopisi ne gore, ali propadaju ako ih ne čuvamo. Vrijedne zbirke starih novina, dokumenata koji su rijetki, već godinama čekaju da budu digitalizirane i tako nanovo sačuvane, ali to ne može ići bez ozbiljne institucionalne podrške”, naglasio je Kontić.

 

Podsjetio je da bi u pet arhivskih institucija u BiH: Mediacentru Sarajevo, Nacionalnoj i univerzitetskoj biblioteci, Historijskom muzeju BiH, Biblioteci Sarajevo i Bošnjačkom institutu – Fondaciji Adil Zulfikarpašić, bilo moguće skenirati i sačuvati više od 600.000 stranica godišnje.

 

“Cijena takvog posla bila bi manja od cijene jednog automobila koji naši političari redovno kupuju za vlastite potrebe. A zauzvrat, Bosna i Hercegovina bi se mogla upisati među rijetke zemlje u Evropi koje su u potpunosti digitalizirale svoju štampu i sačuvale kulturnu memoriju, od prve novine iz 1850. do danas”, istakao je Kontić.

 

Na kraju je poručio da otvaranje ove izložbe treba biti i podsjetnik na hitnu potrebu da se institucijama koje čuvaju arhive i kulturnu baštinu pruži ozbiljna podrška.

 

“Borba za budućnost naroda ne vodi se u privredi, nego u kulturi. Rukopisi možda ne gore, ali naša je odgovornost da ih spasimo od zaborava i propadanja”, zaključio je Kontić.

 

Ovom izložbom, osim obilježavanja 33 godine od spašavanja fondova Nacionalne i univerzitetske biblioteke BiH, pokazuje se opstojnost institucije koju su osnovali i sačuvali građani i građanke BiH, koju su je ponovo izgradili uz pomoć bibliotekara koji nikada nisu napustili svoju Biblioteku niti predali zaboravu i propadanju baštinu države i koji su uspjeli zaustaviti bibliocid, kulturocid i memoricid.

 

Na otvorenju izložbe su, osim Kontića, govorili i Adisa Žero - direktorica NUBBiH, Julian Reilley - britanski ambasador u BiH, Jasna Duraković - ministrica Federalnog ministarstva obrazovanja i nauke, Amra Rešidbegović - dugogodišnja pomoćnica direktora NUBBiH. Osim toga, uručene su zahvalnice, prikazan video NUBBiH-a “U plamenu sjećanja”, a na otvorenju je nastupio i kompozitor Dino Rešidbegović, koji je izveo dvije autorske muzičke numere “Sarajevo” i “SYNC”.

 

Nakon predstavljanja u Vijećnici, izložba će do kraja oktobra 2025. godine biti otvorena za javnost, u prostorijama Nacionalne i univerzitetske biblioteke Bosne i Hercegovine, u zgradi Kampusa Univerziteta u Sarajevu.