Medijsko pokrivanje protesta u jednoj državi je uvijek zahtjevan i kompleksan poduhvat, bez obzira da li mediji koji se tim bave pokušavaju zaista dosegnuti neki stepen takozvane novinarske 'objektivnosti,' tog svetog Grala  svakog novinara, ili pak eksplicitno ili implicitno, uguravaju svoje ideološke matrice u medijsku sliku koja se odašilja u javnost. Tako smo u posljednje vrijeme bili svjedoci protestima u Švedskoj koji su završeni, u Turskoj koji još uvijek traju, te u Sarajevu za koje veći dio javnosti pretpostavlja da će postati sjeme krupnijih političkih promjena u Bosni i Hercegovini. 

 

Ukoliko izuzmemo jedan semantički problem, vidljiv na nekoliko internetskih portala u regiji, naime to da se demonstranti uporno nazivaju 'protestantima' mada sa tom religijskom denominacijom nemaju mnogo veze, možemo lako zaključiti da je medijsko pokrivanje ovih protesta u regiji vrlo različitog kvaliteta i karaktera, ovisno upravo o geografskim koordinatama na kojima su se protesti dešavali ili dešavaju. 

 

U medijskom prostoru našeg regiona, protesti u Švedskoj su pokriveni prilično simplificirano i sa određenom dozom senzacionalizma zbog takve pojave u državi koja se često, opet simplificirano, smatra savršenom. 

 

 

Ovakva simplificiranost u izvještavanju se donekle može objasniti time da, geopolitički gledano, dešavanja u Švedskoj nemaju direktnu političku poveznicu sa dešavanjima u regiji. Naravno, i u samoj debati u švedskom medijskom prostoru suštinski se mogu razlikovati dvije suprotstavljene pozicije koje stvaraju jasan dihotomijski ram iz kojeg su, u toku debate, proizašla nijansiranija mišljenja. Ukoliko izuzmemo ekstremne desničarske stavove, sa jedne strane debatne skale imamo naprimjer Gulan Avci, švedsku političarku kurdskog porijekla iz Folkpartiet (liberali) koja smatra da su protesti ovakve vrste, dakle sa elementom nasilja i odlučnijim, borbenijim stavom, besmisleni i da se u svakom političkom trenutku, koliko god težak bio, ipak moramo okrenuti dijalogu i mirnim manifestacijama protestne energije. Aktivistica Foujan Rouzbeh, sa druge strane, u nekoj mjeri opravdava bacanje kamenja i paljenje automobila kao neophodno skretanje pažnje na institucionalizirani pritisak na useljeničku populaciju, najčešće naseljenu u predgrađima većih gradova u državi. Dakle, putem strukturalnog djelovanja se, kako tvrdi Rouzbeh, isključuje i diskriminira određeni broj stanovnika Švedske, od kojih velika većina nisu etnički Šveđani. 

 

 

Sukob različitih viđenja švedskog društva je, dakle, rezultirao pravom pobunom u štokholmskom predgrađu Husby, te nekim drugim lokacijama. U određenoj mjeri se ta pobuna može vidjeti kao fizički nastavak debate koja je posljednih mjeseci okupirala švedsku javnost a u kojoj je, u najvećoj mjeri, učestvovao i jedan istaknuti Bosanac u švedskom društvu, Jasenko Selimović, također član Folkpartiet i trenutno na poziciji Državnog sekretara. Selimović je tako, u skladu sa političkom agendom svoje partije, uporno isticao ulogu individue kao znatno važniju od samih struktura u procesu integracije imigranata u Švedskoj. Tako su se iskristalisali stavovi koji, negdje u liminalnom prostoru između političko smiješnog i ljudski tragičnog, ističu vrlo visoki stepen integrisanosti Bosanaca i Hercegovaca u švedskom društvu, potpuno zanemarujući neospornu činjenicu da ti isti Bosanci i Hercegovci imaju znatno drugačije i dakako bolje preduvjete za uspješnu integraciju u bilo koje zapadnjačko društvo nego, recimo, osobe iz Afrike koje se bore sa čitavim nizom pitanja koje Selimovićeva analiza ne obuhvata. Tako se i u debati koja je pratila proteste u Švedskoj mogla jasno osjetiti struja koja se povodila za Selimovićevim moralizmom kojim se ističe da  useljenici moraju biti zahvalni državi Švedskoj, što je, samo po sebi, jedno značajno ograničenje prava na  političko djelovanje ove grupacije. Istovremeno, s druge strane debate koja je pratila same proteste, postojala je jedna romantizacija nasilja kao element s kojim se zapadnoevropska ljevica još uvijek ne nosi na zadovoljavajući način. 

 

 

Ukoliko se vratimo načinu na koji su regionalni mediji na Balkanu pokrivali nemire u Švedskoj, vidljivo je da je većina medija samo utvrđivala osnovne fakte i prenosila različita politička mišljenja iz švedskih medija. Pored očekivanog, javlja se i određena medijska fascinacija učešćem osoba porijeklom iz regije u samim protestima, pri čemu se pojavljuju potpuno suprotni izvještaji. Portal Doznajemo tako u samom naslovu konstatira učešće mladih iz bivše Jugoslavije, no neku potvrdu toga u samom članku ne možemo pronaći. S druge strane, Dnevni Avaz, konstruirajući članak oko razgovora sa novinarom Kenanom Habulom, zaposlenim u popularnim švedskim večernjim novinama Aftonbladetu, zaključuje da mladi iz BIH ne učestvuju u nemirima. B92 ističe visoki stepen integrisanosti osoba iz bivše Jugoslavije u švedsko društvo, iako je teško vidjeti zašto bi taj aspekt bio najinteresantniji čitateljstvu. Najdalje u senzacionalizmu idu portal Source.ba koji preko turske novinske agencije Anadolija prenosi osudu protesta iz perspektive bosanske dijaspore ističući vandalizam demonstranata koji, kako se tvrdi, imaju višak slobodnog vremena te srbijanski Kurir, koji, u nastupu potpunog novinarskog ludila, u naslovu prezentira svom čitateljstvu tezu da su zapravo Bosanci krivi za svu ujdurmu. 

 

Ovakav bahat i simplificiran način izvještavanja obično proizvodi ekstremnije diskurse na forumima gdje korisnici medija nastupaju anonimno. Na Klixovom forumu je tako moguće izdvojiti nekoliko tendencija, od prebacivanja čitavog događaja u komičnu sferu preko poveznice sa poznatim videom TLN, 'U Švedskoj nemiri zdravo', ponekad povezanog sa određenim stepenom Schadenfreude zbog toga što se tako nešto dešava u tako 'savršenoj' državi do čistog rasističkog diskursa u riječima jednog od korisnika: „Sami su ih 'dovukli', sada neka uživaju i neka se kaju. Ili možda i ne kaju, i dan danas ih 'uvoze'. Žao mi je običnog domaćeg naroda, ali i oni su krivi u jednu ruku. Kažem ja, bolje da su pustili najgori šljam odavde sa Balkana nego te silne arape i crnce, čast izuzecima”.

 

 

 

Medijska slika protesta u Turskoj je znatno interesantnija, ukoliko je promatramo globalno, a ne iz uže balkanske perspektive. Samim tim što su mainstream mediji u Turskoj u potpunosti ignorirali, bar na početku, dinamična dešavanja u državi, uloga twittera i tumblra u praćenju protesta je narasla do neslućenih visina. Informacije, često kontradiktorne, su, velikom brzinom, izlijetale se twittera dok su neki tumblr blogovi (resistaksim.tumblr.com, occupygezipics.tumblr.com)  neprestano donosili dramatične slike koje su svakako podizale emocionalni nivo s kojim su mnogi korisnici i korisnice društvenih mreža širom svijeta pratili dešavanja. 

 

 

Cjelokupna medijska slika ipak pokazuje znatno veću kompleksnost koja nastaje intenzivnim korištenjem društvenih mreža u praćenju ovakvog događaja. Twitter, ili bilo koja druga društvena mreža, se naime ne može postaviti kao jednostavna alternativa nedemokratskim mainstream medijima jer se i društvene mreže mogu koristiti za manipulacije i distorzije 'objektivne' istine kako nam pokazuje Al Jazeera Balkans skupivši određen broj lažnih fotografija i videa koji su kružili internetom kao kritika Erdoganovog režima. Isti medij je također, dosta uspješno, razjasnio šta se zapravo dešava u Turskoj i koliko su ta dešavanja politički kompleksna u emisiji Kontekst. 

 

 

Medijski gledano, sarajevski protesti se mogu promatrati kao neka vrsta produženja protesta u Turskoj. Pokazalo se, naime, da je dihotomija koja dugo vremena prati pokušaje aktivizma u BIH, dihotomija između fizičkog učešća u protestu i aktivizma na društvenim mrežama u potpunosti lažna. Nemoguće je postići neki politički efekat bez izvođenja kritične mase na ulice, ali je isto tako nemoguće izvesti kritičnu masu na ulice bez značajnog utjecaja društvenih mreža. 

 

 

Usklađenost ova dva aspekta se mogla vidjeti na facebook profilima aktivista koji su igrali bitne uloge u ovom protestu kao što su Damir Imamović, Satko Mujagić ili Dražen Crnomat koji su ne samo podsticali ljude da izlaze na ulice već i predstavljali neku vrstu kooordinacijskog mosta između Sarajeva i Banjaluke koji je sprječavao nacionalističku retoriku iz RS-a da značajnije obezvrijedi tok protesta. Signifikantna je i kreativnost demonstranata koja se, recimo, ogleda u izvrsnom logou protesta te samom nazivu 'bebolucija'. 

 

 

Dok se za građane može reći da su uradili najviše šta se u ovom momentu moglo uraditi, bez obzira kuda će to dalje voditi, politička elita je pala na svim mogućim ispitima stvarajući jednu potpuno bijednu medijsku sliku sopstvene korumpiranosti. 

 

 

Od narativa o rušenju nepostojećeg imidža države preko poziva Bakira Izetbegovića na strpljenje, preko Ljubićeve, čini se, autentične ustrašenosti, Bevandinog bijega i nebuloznog narativa o njegovom pokušaju ubistva na protestima, spekuliranja Aleksandre Pandurević o orkestriranosti protesta koje zastaje negdje između recikliranja predratne retorike i neuspješnog imitiranja montipajtonovskih skečeva, mizernih pokušaja i SBB-a i SDP-a da kidnapuju proteste i okoriste se njima najjeftinijom mogućom instrumentalizacijom, medijima je protutnjala jedna menažerija zgusnutog političkog čemera zbog kojeg se ovi protesti jednostavno moraju podržati kao cjelina, bez obzira na različit kvalitet detalja koji tu cjelinu sačinjavaju.

 

 

Kako vidimo, svaki od ovih protesta se može promatrati kao politički Rorschach test. Mediji, i mainstream i alternativni, nude čitav niz interpretacija. Neko će ovdje vidjeti vandale, neko diktatore, neko vječiti napad na Republiku Srpsku a neko bebe. Tačno je da više puta ponovljena laž postaje istina, ali je također moguće da su se medijski isuviše često ponavljane laži jednostavno izlizale od upotrebe.